Być może nie wszyscy wiedzą, że poza działającymi cmentarzami na terenie Szczecina znajdują się także dawne, które dzisiaj już są nieczynne.
Cmentarz to miejsce do pochówku zmarłych
Nazwa pochodzi od łacińskiego słowa coemeterium. To zlatynizowana formą greckiego koimeterion = miejsce (wiecznego) spoczynku. Na kształt i umiejscowienie cmentarza miała zawsze wpływ tradycja religijna, względy sanitarne oraz położenie geograficzne. W tradycji żydowskiej cmentarz nosi nazwę kirkut. Z kolei muzułmanie miejsce pochówku zmarłych nazywają mizarem.
Ze względu na funkcje, jakie cmentarze pełnią w Polsce wyróżniamy ich dwa rodzaje: wyznaniowe oraz cywilne. Przez wyznaniowe rozumiemy powszechnie występujące parafialne lub miedzyparafialne, jak również znacznie rzadziej spotykane: zakonne, specjalne – dla określonych grup wiernych, np. bractwa religijne czy rodzinne.
Cywilne dzielą się na komunalne, których właścicielami są gminy oraz wojenne, stanowiące miejsca spoczynku żołnierzy poległych w czasie walk i ofiar terroru.
Z danych uzyskanych przez NIK w 2016 roku wynika, że z łącznej liczby 15,5 tysiąca obecnie funkcjonujących obiektów cmentarnych, w naszym województwie mamy 476 nekropolii komunalnych.
Obecnie działające szczecińskie cmentarze
Cmentarz Centralny, Zachodni, Dąbie, Wielgowo, Zdroje i Płonia. Sporo pochówków mieszkańców Szczecina odbywa się w Policach, Mierzynie czy Kołbaskowie.
Co roku przed świętem Wszystkich Świętych tłumnie odwiedzamy cmentarze. Niemały ruch panuje również w ciągu roku. Jednak w polskiej tradycji Święto Wszystkich Świętych (1 listopada i Wszystkich Wiernych Zmarłych (Zaduszki – 2 listopada) to czas szczególnej pamięci i odwiedzania miejsc pochówku.
Warto zadbać również o miejsca pochówku na już nieczynnych czy zamkniętych cmentarzach, które znajdują się w mieście. Niestety oprócz informacji na temat przestępstw, które dokonują się w tych miejscach, nieczęsto podejmuje się temat tych opuszczonych cmentarzy.
W ostatnim czasie dokonano grabieży nagrobków na Skolwinie, zdewastowano płyty nagrobne na Stołczynie oraz splądrowano mauzoleum Tilebainów na Żelechowej.
O dawnych cmentarzach mówi się przy okazji odkryć archeologicznych, jak np. odkrycia średniowiecznej płyty na nieczynnym cmentarzu w Dąbiu, czy odnalezienia pomnika żołnierzy francuskich na Golęcinie, a nawet odkrycia zasypanych nagrobków na drugim cmentarzu na Skolwinie. Niektóre z tych cmentarzy zostały zamknięte i niektóre są już tylko nieczynne.
Zgodnie z prawem, o wszystkie cmentarze ma obowiązek dbać miasto. Wiele zamkniętych cmentarzy przeobraziło się już w parki (tylko jeden szczeciński park nie był cmentarzem) lub inne miejsca najczęściej rekreacyjne. Niestety te nieczynne nie mogą pochwalić pięknym wyglądem.
Cmentarz zlikwidowany (nieczynny)
Cmentarz ulega likwidacji gdy przestaje spełniać swoją rolę, np. gdy wszystkie pola grzebalne zostaną wykorzystane. Zgodnie z art. 1 ust. 4 i 5 ustawy, o zamknięciu cmentarza komunalnego decyduje rada gminy, a wyznaniowego właściwa władza kościelna – po zasięgnięciu opinii właściwego inspektora sanitarnego. Po zamknięciu zwłoki mogą być przyjmowane do pochowania przez dwadzieścia lat od dnia wydania decyzji o zamknięciu, ale tylko w istniejących już grobach murowanych. Teren może być przeznaczony do ponownego użytku po upływie czterdziestu lat od dnia pochowania ostatniego ciała na cmentarzu (art. 6 ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych). Zmiana przeznaczenia terenu cmentarnego następuje na podstawie decyzji administracyjnej rady gminy lub rady miasta na prawach powiatu. W przypadku cmentarza wyznaniowego, o innym przeznaczeniu decyzja może być podjęta dopiero po uzyskaniu zgody władzy kościelnej lub związku wyznaniowego. Gdy nastąpi zmiana przeznaczenia terenu cmentarnego, szczątki zwłok, znajdujące się na tym terenie, powinny być przeniesione na koszt nabywcy terenu lub użytkownika na inny cmentarz.
Jeśli na terenie znajdują się pamiątki o wartości historycznej, archeologicznej lub artystycznej należy je zachować. Właściciel nabytej ziemi musi ubiegać się o wydanie zezwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków na przeniesienie tych pamiątek na inne wyznaczone miejsce. Przed rozebraniem nagrobków zarząd cmentarza zobowiązany jest do poinformowania właścicieli nagrobków i innych odłączalnych części wyposażenia grobu o likwidacji cmentarza i wezwać do ich przeniesienia w odpowiednim terminie.
Gminy zezwalają nawet na budowę osiedla deweloperom, którzy budują na cmentarzach nie przeprowadzając ekshumacji. Kilka już takich przypadków w Polsce było. Przykładem może być sprawa z Maszewa, gdzie wydano zgodę na budowę marketu na terenie cmentarza żydowskiego. W Szczecinie też mamy sporo cmentarzy nieczynnych, ale nie zamkniętych.
Poniżej prezentujemy listę cmentarzy nieczynnych i zamkniętych na terenie Szczecina.
Nieczynne Cmentarze na terenie miasta
- ul. Pokoju 1 – Strzałowskiej – Golęcino, cmentarz komunalny
- ul. Wolińska (Cieszyce) – Dąbie, cmentarz ewangelicki
- ul.Wiewiórcza – Jezierzyce, cmentarz przykościelny
- ul. Zwierzyniecka – Kijewo, cmentarz ewangelicki
- ul. Smutna – Klęskowo, cmentarz ewangelicki
- ul. Bielańska – Klucz, cmentarz przykościelny
- ul. Kluczborska – Klucz, cmentarz ewangelicki
- ul. Szeroka 64 – Krzekowo, cmentarz przykościelny
- ul. Energetyków 8 – Łasztownia, cmentarz przykościelny
- ul. Kwiatów Polskich – Osowo, cmentarz ewangelicki
- ul. Zawiła – Osowo, cmentarz ewangelicki
- ul. Ostowa (Widok) – Podjuchy, cmentarz ewangelicki
- ul. Nowy Świat – Skolwin, cmentarz ewangelicki
- ul. Litewska – Pogodno, cmentarz jeńców francuskich
- ul. Plażowa – Skolwin, cmentarz ewangelicki
- ul. Stary Szlak – Sławociesze, cmentarz ewangelicki
- ul. Nehringa – Stołczyn, cmentarz ewangelicki
- ul. Topolowa (gm. Stare Czarnowo) – Śmierdnica, cmentarz ewangelicki
- ul. Św. Ducha 9 – Śródmieście, cmentarz przykościelny
- ul. Św. Jakuba 1 – Śródmieście, cmentarz przykościelny
- Pl. Św. Piotra i Pawła 1-Śródmieście, cmentarz przykościelny
- ul. Wapienna – Warszewo, cmentarz ewangelicki
- ul. Mączna 4 – Zdroje, cmentarz ewangelicki
- Niedźwiedź – Las ( Zdunowo), cmentarz przyszpitalny Zdunowa
- ul. Ostrowska – Żelechowo, cmentarz ewangelicki
- ul. Włókiennicza – Żydowce, cmentarz ewangelicki
Cmentarze zlikwidowane (zamknięte)
DĄBIE
- ul. Kamieńska, cm. żydowski
- Pl. Kościelny 1-4, cm. przykościelny
- ul. Pomorska 115 b, honorowy cm. wojskowy
- ul. Pucka, cm. ewangelicki
DRZETOWO
- ul. Komuny Paryskiej, cm. ewangelicki
- ul. Rugiańska, cm.przykościelny
GRABOWO
- ul. Firlika 9-14, cm. ewangelicki
- ul. Hutnicza, cm. przyklaszt.-kartuzja
GUMIEŃCE
- ul. Krakowska, cm. ewangelicki
- ul. Lwowska, cm. przykościelny
KLĘSKOWO
- ul. Kolorowych Domów 2 i 4, cm. przykościelny
- ul. Rydla 93, cm. ewangelicki
NIEBUSZEWO
- ul. Boguchwały 8a, cm. ewangelicki
- ul. Niemierzyńska, cm. ewangelicki
- ul. Słowackiego, cm. ewangelicki
NIEMIERZYN
- ul. Broniewskiego 19a (dz. Arkońskie – Niemierzyn), cm. ewangelicki
OSOWO
- ul. Miodowa 47, cm. przykościelny
PŁONIA
- ul. Klonowa 14, cm. przykościelny
PODJUCHY
- ul. Dzika (Widok), cm. ewangelicki
- ul. Krzemienna, cm. ewangelicki
- ul. Niklowa 1, cm. przykościelny
- ul. Sąsiedzka 8, cm. ewangelicki
POGODNO
- ul. O.Bejzyma, cm. żydowski
- ul. Noakowskiego, cm. ewangelicki
- ul. W.Pola, cm. ewangelicki
- ul. Tatrzańska 7, cm. ewangelicki
- ul. Wawrzyniaka 7j, cm. diakonisek „Betania”
POMORZANY
- ul. Boryny, cm. ewangelicki
- ul. Budziszyńska 47, cm. ewangelicki
- ul.Orawska, cm. ewangelicki
- ul. Potulicka 41-51, cm. przykościelny
- ul. Powstańców Wlkp. 73, cm. ewangelicki
- ul. Włościańska 67, cm. przykościelny
SKOLWIN
- ul. Inwalidzka, cm. przykościelny
STOŁCZYN
- ul. Kościelna, przykościelny
ŚMIERDNICA
- ul. Nauczycielska (dz. Dąbie), cm. przykościelny
ŚRÓDMIEŚCIE
- Pl. Andersa 1, cm. wojskowy
- ul.Dworcowa 20, 20a
- ul. Kopernika 19, cm. garnizonowy
- ul. Korsarzy 34, krypta zamkowa
- ul. Lazurowa, cm. przyklasztorny cysterek
- ul. 3 Maja 22-24, cm. przyszpitalny
- ul. Malczewskiego – Park im. St.Żeromskiego, cm. luterański
- ul. Malczewskiego 4, cm. ewangelicki
- Pl. Mariacki 1, cm. przykościelny
- ul. Sowińskiego, cm. garnizonowy, później ubogich
- ul. Storrady 2, cm. francuski
ŚWIERCZEWO
- ul. Świerczewska 5, cm. przykościelny
WARSZEWO
- ul. Szczecińska 3, cm. przykościelny
ZDROJE
- ul. Młodzieży Polskiej, cm. przykościelny
ŻELECHOWA
- ul. Bogumińska, cm. ewangelicki
- ul. Obotrycka, cm. ewangelicki
- ul. Słowicza – Park Brodowski, cm. ewangelicki
- ul. Słowicza 13, cm. ewangelicki
- ul. Robotnicza 1, mauzoleum
ŻYDOWCE (dz. Dąbie)
- ul. Chocimska, cm. przykościelny
POLECAMY TAKŻE:
Szczecin: 66 lat temu Kolejarz zagrał pierwszy mecz pod nazwą Pogoń Szczecin
Szczecin: Akademia Morska najbardziej innowacyjną i kreatywną uczelnią w Polsce!
Procesja ze Świętymi przejdzie ulicami Szczecina
